e-gorblog

Euskarazko komikigintza zorioneko dago azken urteotan, lan ugari eta onak ateratzen ari baitira, eta itzulpenak ere gero eta gehiago eta hobeak. Iaz, gainera, mugarri diren zenbait kontu gertatu ziren, hala nola lehenbizikoz manga euskaraz izatea edota Julen Gabiriak "komikiaren zortzimilakoak" deritzenak euskaraz ikusten hastea, Mausekin. Bada, bi joerek aurrera jarraitu dute aurten ere, 10 mangatik gora baititugu jada euskaraz, eta zortzimilakoetatik beste bi atera baitira aurten: Joe Saccoren Palestina eta Marjane Satrapiren Persepolis. Izan ere, "eleberri grafiko" deritzen motako komiki hauetan gailur eta ezagunen diren hiru komikiak izango baitira hiru horiek ziurrenik. Astiberrik atera zituen iaz Maus eta aurten Palestina, soilik euskaraz ateratzeko eskubideak lortuta gainera, eta orain Elkar argitaletxeak dakarkigu Persepolis, Irene Arraratsek itzulita.

Marjane Satrapiren komiki honek haur baten ikuspegi autobiografikotik kontatzen du Irango historia hurbila, 1980 eta 1990ko hamarkadak zehazki: diktadura, iraultza, errejimen integrista, Irakekiko gerra... Jatorrian lau tomotan atera zen 2000 eta 2003 bitartean, eta geroztik tomo bakarrean atera izan da osorik, euskarazko edizio honetan bezala.

Blog honetan eta bestelakoetan sarritan izan dut hizpide Persepolis: artikulu oso bat eskaini genion 2005ean (bloga ia hasi berritan), Intxaurrondoko komiki-solasaldietara eraman nuen 2017an, Arrasateko Udal Bibliotekaren komiki-gidako 10 gomendioen artean sartu nuen... Argi dago oso gogoko dudala, oso ona baita. Berri ikaragarri pozgarria da, beraz, klasiko hau gure hizkuntzan gozatu ahal izatea. Eta jarrai dezala boladak eta horrelako gehiago ikus ditzagula!

Harriet argitaletxeak manga argitaratzeko sortutako Kabe zigiluak bere lan aparta egiten jarraitzen du. 2022an lehen manga atera zuen, eta 2023an hamar argitaratu ditu. Aurreko batean eman genizuen lehenengo bosten berri, eta hemen dakarzkizuegu hurrengo bostak.

Batetik, ipuinetako emakumezko pertsonaietan (Txanogorritxo, Alice...) oinarritutako beldurrezko Tabasa Ioriren Heroines game sailaren hirugarrena eta azkena atera da. Bestetik, Itaru Kinoshitaren Dinosaurs sanctuary sailaren bigarren eta hirugarren zenbakiak atera dira, Suzume zaintzailearen dinosauroz betetako irla eta parke bateko bizipenak dakarzkiguna eta dinosauroei buruzko jakingarri gehiago erakutsiko dizkiguna.

Eta horiez gain, sail berri bat ere hasi du azken hilabeteotan, zeinaren bi zenbaki atera dituen jada: Tsukumizuren Girls' last tour. Animea ere baduen serie honetan, mundu postapokaliptiko batean Chito eta Juri neska gazteak, janari bila, tankez eta armez betetako baina arimarik ere ez dagoen hiri batera iristen dira beraien moto-traktorean...

Xabiroiko urteroko albumen artean berezia dugu 17. hau, gizonezko egilerik ez duen lehenengoa baita. Izan ere, Surflariaren gidoia Uxue Alberdik egin du eta Susanna Martínek irudiak. Sol-Ekiren desagerpenaren 10 urte betetzeak bere lagun eta maitale Amaiari garai haiek gogoraraziko dizkio eta laguna benetan nor zen eta zer gertatu zitzaion argitzen saiatzen hasiko da... Bizitza, jaiotza eta heriotzarekin etengabe jolasten duen misteriozko thriller zirraragarria dugu Surflaria.

Asterixek aurrera darrai bere jatorrizko egilerik gabe ere. René Goscinny eta Albert Uderzok 24 album egin zituzten, Goscinny gidoilaria 1977an hil ondoren Uderzo marrazkilariak bakarka beste 8 egin zituen, eta 2013az geroztik 5 istorio atera dira Jean-Yves Ferriren gidoiarekin eta Didier Conraden marrazkiekin, zeintzuetan Uderzok ere parte hartu duen aholkulari gisa. Eta orain berri bat iritsi zaigu, jatorrizko egileetako batek ere parte hartu ez duen lehena (2020an hil zen Uderzo), Fabcaro gidoilari berriarekin eta irudietan Conradek jarraitzen duela: Lirio zuria. Bruño/Salvat-ek atera du euskaraz, Maddalen Arzallusek itzulita. Psikologia berri bat ari da zabaltzen Erroman, “lirio zuria”, pentsamendu positiboan oinarritua. Zesarrek bere asmatzaile Hitzedertsus bidaltzen du gure galiarren herrixkaren inguruko kanpamentuetako soldaduak motibatzera. Baina pentsamendu berria herrixkara ere iritsiko da...

Eta Harriet etxearen kontu gehiagorekin gatoz (euskaraz komiki gehien ateratzen dituena baita). Batetik, Bessadiren Lehoi ogroa sailaren bigarren zenbakia atera du, Hiru lehoiak izenburukoa. Hemen ere animaliez osatutako mundu fantastiko bat eta irudi polit-politak aurkituko ditugu. Ogro hiltzaile bihurtzen den eta memoria galdu duen Kgosi lehoia, Wilt antxumea, Othila sagu gerlaria eta Hind azeria Logrine xamanaren etxolara iritsiko dira, non Kgosik bere iragan izugarria ezagutuko duen...

Bestetik, euskal komikizaleon ezagunak diren Stéphane Piatzszek gidoilariak (Iñaki Holgadorekin Rétine saila eta Guillermo Gonzalezekin Le chevalier à la licorne egindakoa) eta Tieko marrazkilariak (Tomoë) egiten duten Dortokaren promesa sailaren hirugarrena ere argitaratu du. Hemen izango dute amaiera Frantziak Tortuga uhartera hango filibusteroekin ezkontzera preso bidalitako eta ihes egindako hiru emakumeen abenturek.

Mikel Begoña gidoilariak eta Iñaket marrazkilariak ibilbide luzea dute komikigintzan elkarrekin, gaztelaniaz gehienbat (Tristísima ceniza, El pico de los cuervos, eta Ötziri eskainitako trilogia Norma etxearekin) baina baita euskaraz ere (Helize Harriet etxearekin). Oraingoan Hiru etxe Santa Monikan komikia atera dute, Harrietekin berriz ere. Hollywood-en urrezko garaian (1946an zehazki) Santa Monikan kokatutako istorio bat dakarkigute, gidoilari gazte bat, tiroa jasota ihesean dabilen lapur bat, Robert Capa, Ingrid Bergman, errealitatea eta fikzioa genero beltzeko koktel batean nahasiz. Interesgarria, ezta?

Joe Sacco kazetari eta komikigile maltar-estatubatuarra Palestinan izan zen bi hilabetez 1991 eta 1992 urteen artean, Lehenengo Intifadaren garaian, Zisjordanian eta Gazako zerrendan, eta han ikusitakoekin, palestinarren egoera latza kontatzen duen 9 komikiko saila egin zuen 1993 eta 1995 bitartean, gero 2001ean edizio oso batean argitaratu zena, Palestine izenarekin. Komiki hau klasikoa da gaur egun, kazetaritza-komikiaren aitzindaria, American Book Award saria irabazitakoa, eta ezinbestekoa palestinarrek Israelen partetik jasaten duten zapalkuntza gogorraren berri izateko. Bada, azken hilabeteotan gatazka larriagotu den honetan, Astiberri etxeak euskaraz atera berri du Palestina, Julen Gabiriak itzulita. Pozgarria da horrelako komiki garrantzitsu bat euskaraz izatea eta gure hizkuntzan ezagutu ahal izatea Palestinan jazotzen dena, baina aldi berean tristea ikustea 30 urteren ondoren arazoa ez dela konpondu eta errepresioak bere horretan darraiela edo, egia esan, askoz okerragoa bihurtu dela...

Gaur aurkeztu dugu komikia online prentsaurrekoan Julen Gabiria itzultzaileak eta biok. Eta Durangoko Azokan ere aurkezpen solasaldia egingo dugu, igandean, abenduak 10, 14:00etan Ahotsenean.

Artxipelagoa EiTBk eta Ulu Mediak ekoitzitako podcast bat da, jada 2 denboraldi eta ordu erdi inguruko 16 atal dituena. Podcast-aren lehenengo denboraldian oinarrituta, Artxipelagoa komikia atera du orain Elkar argitaletxeak. Gidoia podcast-aren gidoilariek eurek egin dute, Xabier eta Martin Etxeberria anaiek, irudiak Alex Sanvik eta koloreak Sedyasek. Paperaz gain, Komiki App mugikorrerako aplikazioan ere atera dute. Bertako istorio post-apokaliptikoan, itsasoko uraren maila 500 metro igo ondoren, mundu guztian atzerakada teknologiko handia gertatu da eta lurrazalean geratu diren herrialdeen arteko botere-gerra etengabea da, horien artean Euskal Artxipelagoa dagoela... Intriga politikoa, abenturak, piratak eta gehiago aurkituko duzu bertan.

2020an ikusi zuen argia Erroak 1 – Ilargiaren orrazia komikiak, autoedizioan, horretarako berariaz sortutako Baionako Erroak argitaletxearen eskutik. Amaya Echevarriaren testua eta Tiago Battestiren irudiak dituzten komiki sail honen bigarren zenbakia irten da orain, Erroak 2 - Gizotso, eta hemen ere natura eta euskal mitologia dira gai nagusiak, horiekin lotura berezia baitute Alaia gaztetxoak eta Elorri bere izebak. Mari, Basajaun, Lamia, Tartalo, erleak eta besterekin aurkituko dituzte beraien bidean eta, izenburuagatik asmatuko zenuen bezala, jakina, Gizotsorekin.

Eli Pagola eta Miren Artetxek bertso-munduko euren bizipenak (egiazkoak ala ez) kontatzen dituzte Ño! komikian. Maitane Gartziandiak marraztu eta Argiak ateratako komiki honetan, emakumezko bertsolariek izaten dituzten tentsio- eta deserosotasun-egoerak, euren arteko konplizitatea, saioetara kotxean gizonekin edo emakumeekin joatearen ezberdintasunak eta abar kontatzen dituzte 10 pasartetan. Eta XIX. mendearen bukaeran eta XX.aren hasieran bizitako Joxepa Antoni Aranberri Xenpelar presente dago liburu osoan zehar.